ISSN 2084–1418
Wersją pierwotną czasopisma jest wersja papierowa
2021, Nr (14), Etnoarcheologia
Anna Pałubicka
Czy ludy wczesnotradycyjne mają historię? Czas w komunikacji performatywno-wyobrażeniowej i symbolicznej
Słowa kluczowe: koncepcja czasu, społeczności wczesnotradycyjne, narodziny kategorii historczności
Abstrakt: Artykuł poświęcony jest problematyce kulturowych form doświadczania czasu prowadzących do świadomości istnienia historii. Autorka argumentuje, że społeczności wczesnotradycyjne nie były w stanie wytworzyć idei porządku historii zgodnie z liniowym czasem. Argumentacja opiera się na badaniach socjologicznych S. Czarnowskiego, badaniach historiograficznych J. Topolskiego oraz danych z historii idei filozoficznych. Społeczności pierwotne aktualizowały wydarzenia w trybie performatywnym, a następnie pojawiły się narracje, które układały bieg wydarzeń w określonej sekwencji czasowej. W tym kontekście możliwa jest jedynie historia sensu largo. Tylko myśl polityczna, która zakłada odległy stosunek podmiotu do świata, zamiast doświadczania wydarzeń w kategoriach czasu cyklicznego, oferuje widzenie ich jako unikalnych faktów. W wyniku takich zmian w doświadczeniu czasu może powstać historia w sensie ścisłym.
Informacje o autorze:
ANNA PAŁUBICKA – filozof kultury; profesor emerytowany w Instytucie Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. E-mail: annapal@amu.edu.pl. ORCID 0000-0002-4632-6634.
Prace cytowane Rozwiń
Ajdukiewicz, K. 1965. „Zmiana i sprzeczność”. W Język i poznanie 2: 90-106. Warszawa: PWN
Arendt, H. 1991. Myślenie, tłum. H. Buczyńska-Garewicz. Warszawa: Czytelnik
Arystoteles 2010. Fizyka, Ksiega IV. W Zachęta do filozofii, Fizyka, tłum. K. Leśniak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Banasiak, B. 2010. „U źródeł empiryzmu Gilesa Deleuza – D. Hume’a”, Hybris 10: 133-155
Carr, N. 2013. Płytki umysł. Jak Internet wpływa na nasz mózg, tłum. K. Rojek. Gliwice: Wydawnictwo Helion
Cassirer, E. 1995. Symbol i język, przekład, wybór tekstów i wstęp B. Andrzejewski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM
Czarnowski, S. 1956. „Powstanie i społeczne funkcje historii”. W Dzieła V: 99-102. Warszawa: PWN
Czarnowski, S. 1956. „Historia a historia kultury”. W Dzieła V: 84-88. Warszawa: PWN
Deleuze, G. 2000. Empiryzm i subiektywność. Esej o naturze ludzkiej według Hume’a, przekł. K. Jarosz. Warszawa: Wydawnictwo KR
Eliade, M. 1993. Traktat o historii religii, przekł. J. Wierusz-Kowalski. Łódź: Wydawnictwo Opus
Freidenberg, O. 2007. Obraz i pojęcie, przekł. B. Żyłko. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
Hume, D. 1977. Badania dotyczące rozumu ludzkiego, przekł. J. Łukasiewicz, K. Twardowski. Warszawa: PWN
Kmita, J. 1984. „Magiczne źródło kultury”, Odra XXIV: 24-30
Kmita, J. 2005. „Symbolizowanie jako relacja aksjologiczna oraz jako relacja semantyczna”. W Aksjologiczne źródła pojęć,13-22. Bydgoszcz: Wydawnictwo Epigram
Kowalski, A. P. 1999. Symbol w kulturze archaicznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM
Kowalski, A. P. 2001. Myślenie przedfilozoficzne. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora
Lévy-Bruhl, L. 1992. Czynności umysłowe w społeczeństwach pierwotnych. przekł. B. Szwarcman-Czarnota. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Mazurkiewicz, J. 1958. Wstęp do psychofizjologii normalnej, t. II. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
Pałubicka, A. 2013. Gramatyka kultury europejskiej. Bydgoszcz: Wydawnictwo Epigram
Topolski, J. 1972. Świat bez historii. Warszawa: Wiedza Powszechna.
