ISSN 2084–1418
Wersją pierwotną czasopisma jest wersja papierowa
2019, Nr (12), Historia publiczna
Danił A. Anikin
Problematyka traumy zbiorowej we współczesnej nauce rosyjskiej
Pobierz wersję elektroniczną
Słowa kluczowe: pamięć zbiorowa, trauma, praktyki upamiętniania, media, przestrzeń, doświadczenie historyczne
Abstrakt: Autor analizuje współczesne trendy rosyjskiej humanistyki w badaniu traum zbiorowych. Można wyróżnić dwa obszary tych badań - psychologiczny i socjologiczny. W kierunku psychologicznym kładzie się nacisk na badanie zbiorowych doświadczeń traumatycznych, które następnie znajdują odzwierciedlenie we wspomnieniach. W ramach kierunku socjologicznego bada się traumy pamięci historycznej, które są konstrukcjami politycznymi. Konstruktywistyczne podejście do traum koncentruje się nie na samych traumatycznych wydarzeniach, ale na ich reprezentacjach w mediach, technologiach reprezentacji i aktorach politycznych. Przykładem refleksji i badań nad zbiorową traumą jest obraz I.V. Stalina, którego sprzeczna postawa w masowej świadomości pozwala na sformułowanie kilku ważnych wniosków na temat traumy przeszłości we współczesnej nauce rosyjskiej: a) nieustanne znaczenie przeszłości jako podstawy zbiorowej tożsamości, przejawiające się sakralizacją niektórych wydarzeń historycznych; b) przeszłość jest postrzegana jako cel ewentualnego ataku; c) z sakralizacji przeszłości rośnie pragnienie zbieżności punktów widzenia, kiedy przeszłość zmienia się z przedmiotu konsensusu społecznego i porozumień publicznych w absolutną podstawę zbiorowej tożsamości, a nie doświadczenie, w którego ramy wpisuje się zbiorowa trauma.
Informacje o autorze:
DANIŁ A. ANIKIN – doktor nauk filozoficznych, adiunkt na Państwowym Uniwersytecie Moskiewskim i Państwowym Uniwersytecie w Saratowie. E-mail: anikin[at]polit.msu.ru. ORCID 0000-0001-6232-6557.
Prace cytowane Rozwiń
Айерман, Р. 2013. „Социальная теория и травма.” Социологическое обозрение. 12 (1).
Александр, Д. 2013, Смыслы социальной жизни: Культурсоциология. М.: Праксис.
Ассман, Я. 2004. Культурная память: Письмо, память о прошлом и политическая идентичность в высоких культурах древности. М.: Языки славянской культуры.
„Деятели культуры обратились в министерство с просьбой провести экспертизу фильма «Смерть Сталина».” 2018. Dostęp [20.08.2018]. https://www.mkrf.ru/press/news/deyateli_kultury_i_politiki_obratilis_v_minkultury_s_prosboy_provesti_ekspertizu_filma_smert_stalina/.
„«Дождь» показал москвичам кадры из фильма Никиты Михалкова под видом «Смерти Сталина».” Dostęp [20.08.2018]. https://newsland.com/user/4297710442/content/dozhd-pokazal-moskvicham-kadry-iz-filma-nikity-mikhalkova-pod-vidom-smerti-stalina/6183005.
„Ирония истории, или можно ли смеяться над смертью Сталина?” 2018. Dostęp [20.08.2018]. https://wciom.ru/index.php?id=236&uid=8947.
Карут, К. 2009. „Травма, время и история.” W Травма: пункты, 561–581. М.: НЛО.
Куракин, Д.Ю. 2013. „Социологическая грамматика культурных смыслов.” W Смыслы социальной жизни: Культурсоциология, red. Д. Александр. М.: Праксис.
Линченко, А.А., i A.B. Иванов. 2017. „Что нам делать с мифами о Сталине?” Вестник Томского государственного университета 425.
Люббе, Г. 2016. В ногу со временем. Сокращенное пребывание в настоящем. М.: Издательство ВШЭ.
Мороз, О. i E. Суверина. 2014. „Trauma studies: история, репрезентация, свидетель.” Новое литературное обозрение 1: 54–70.
Николаи, Ф.В. 2017. Полемика о травме и памяти в американских исследованиях культуры. М.: Флинта.
Олик, Д. 2018. „Коллективная память: две культуры.” Dostęp [20.08.2018]. http://istorex.ru/page/olik_dzheffri_k_kollektivnaya_pamyat_dve_kulturi1.
Рюзен, Й. 2005. „Кризис, травма и идентичность.” W Цепь времён. Проблемы исторического сознания. М.: ИВИ РАН.
„Сын Хрущева: «Смерть Сталина» создает «искаженное и унизительное» представление о прошлом.” 2018. Dostęp [20.08.2018]. http://tass.ru/kultura/4899919.
Ушакин, С. 2009. „«Нам этой болью дышать?». О травме, памяти и сообществах.” W Травма: пункты, red. С. Ушакина i Е. Трубиной, 5–41. М: НЛО.
Ушакин, С., i Е. Трубинa, red. 2009. Травма: пункты. М: НЛО.