ISSN 2084–1418
Wersją pierwotną czasopisma jest wersja papierowa
2016, Nr (9), Dziedzictwo kulturowe
Dorota Majkowska-Szajer
Wesele – którędy do domu?
Pobierz wersję elektroniczną
Słowa kluczowe: dziedzictwo kulturowe, tradycja, nostalgia, pamięć, wspólnota, rodzina, ślub, rytuał, ryt, dom, teatr, etnografia, antropologia kulturowa
Abstrakt: Tekst oparty jest na materiałach zgromadzonych podczas badań etnograficznych współczesnych ślubów prowadzonych przez Muzeum Etnograficzne w Krakowie w latach 2009-2015. Autorka przekonuje, że na ślub można spojrzeć jak na „laboratorium doświadczalne” służące do badań indywidualnego podejścia do dziedzictwa kulturowego. Ślub jest pozbawioną kontekstu instytucjonalnego przestrzenią praktyk regulowanych przez jednostkowe wybory i motywacje, co potwierdzają zarówno wypowiedzi badanych, jak również obserwacje terenowe, programy ceremonii, skład menu, elementy ślubnej scenografii itd. Dla młodych par tradycja jest często ważnym punktem odniesienia, dlatego przedmiotem badań uczyniono problem jej współczesnej użyteczności i aktualności. Autorka przekonuje, że ślubom, jako wyjątkowemu zdarzeniu (w Polsce ślub jest rytuałem celebrowanym w szczególnie widowiskowy sposób) towarzyszy uczucie nostalgii – pragnienie powrotu do domu dzieciństwa i przodków. Udział w ślubnym rytuale sprawia, że uczestnicy czują się zakorzenieni, związani z przeszłością, partycypujący w poczuciu wspólnotowej więzi. Rytuał ślubu łączy takie opozycyjne czynniki jak zażyłość i wstyd, autochtoniczność i zacofanie, doświadczenie bliskości i zakłopotania.
Informacje o autorze:
DOROTA MAJKOWSKA-SZAJER – antropolog kulturowy, adiunkt w Muzeum Etnograficznym im. Seweryna Udzieli w Krakowie. E-mail: majkowska.szajer[at]etnomuzeum.eu
Prace cytowane Rozwiń
Bartmiński Jerzy. 2013. Przyczynek do polskiej demofobii. Euro koko i „ludowość żywiołowa”. W Peryferie kultury. Szkice ofiarowane Profesorowi Rochowi Sulimie. Red. Roman Chymkowski, Łukasz Bukowiecki, Marta Czemarmazowicz, Włodzimierz Karol Pessel, Marta Zimniak-Hałajko. Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. 275-282.
Baudoin de Cortenay-Ehrenkreutz-Jędrzejewiczowa Cezaria. 2005. Ze studiów nad obrzędami weselnymi ludu polskiego W Ead. Łańcuch tradycji. Teksty wybrane. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Boym Svetlana. 2014. Dyskomfort nostalgii. przeł. LIDEX. W (Kon)teksty pamięci. Antologia. Red. Kornelia Kończal. Narodowe Centrum Kultury. Warszawa. 327−342.
Burszta Wojciech Józef. 2004. Różnorodność i tożsamość. Antropologia jako kulturowa refleksyjność. Wydawnictwo Poznańskie.
Burszta Wojciech Józef. 2012. Teraz i wtedy. Tożsamość nasycana imitacją przeszłości. W Dziedzictwo w akcji. Rekonstrukcja historyczna jako sposób uczestniczenia w kulturze. Red. Tomasz Szlendak, Jacek Nowiński, Krzysztof Olechnicki, Arkadiusz Karwacki, Wojciech Józef Burszta. Narodowe Centrum Kultury. Warszawa. 141−158.
Być sobą w rytuale, z Tomaszem Rakowskim rozmawia Marta Duch-Dyngosz, Miesięcznik Znak. 2014 707 (04). 30−37.
Dąbrowska Grażyna, 1985. Posłowie W Wesele kurpiowskie. PWM. Warszawa.
Dudek Karolina. 2013. Współczesne wesela widziane oczami fotografów i wideofilmowców. Figury myślenia i kategorie estetyczne. Lud 97.
Klekot Ewa. 2014. Samofolkloryzacja. Współczesna sztuka ludowa z perspektywy krytyki postkolonialnej. Kultura Współczesna 1(81).
Kowalski Krzysztof. 2013. O istocie dziedzictwa europejskiego – rozważania. Międzynarodowe Centrum Kultury. Kraków.
Kwaśniewicz Krystyna. 1987. Posłowie. WWesele spiskie. PWM. Warszawa.
Majkowska-Szajer Dorota. 2014. Weselne być albo nie być.Miesięcznik Znak 707 (04). 22−29.
Majkowska-Szajer Dorota. 2015. Nieprzejedzenie. Rzecz o weselnych przygodach pochłaniającego i pochłanianego ciała. W Wesela 21. Red. Dorota Majkowska-Szajer, Magdalena Zych. Muzeum Etnograficzne w Krakowie. 195−230.
Olechnicki Krzysztof. 2012. Muszkieterowie na transporterze. Rekonstrukcje historyczne w pogoni za wiernością i spektaklem. W Dziedzictwo w akcji. Rekonstrukcja historyczna jako sposób uczestniczenia w kulturze. Tomasz Szlendak, Jacek Nowiński, Krzysztof Olechnicki, Arkadiusz Karwacki, Wojciech Józef Burszta. Narodowe Centrum Kultury. Warszawa. 159−206.
Robotycki Czesław, Stanisław Węglarz. 1983. Chłop potęgą jest i basta. O mityzacji kultury ludowej w nauce. Polska Sztuka Ludowa 1−2.
Sabor Agnieszka, 2010. O wzorniku. W Rzecz Małopolska. Wzornik inspiracji etnograficznych, koncepcja: Ewelina Lasota, Katarzyna Piszczkiewicz, Anna Zabdyrska, Magdalena Zych. Muzeum Etnograficzne w Krakowie.
Smolińska Teresa. 2014. W łańcuchu tradycji: ślub (wesele) na ludowo. W Praktykowanie tradycji w społeczeństwach posttradycyjnych. Red. Janina Hajduk-Nijakowska. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego − Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Straczuk Justyna. 2006. Cmentarz i stół. Pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Stomma Ludwik. 1986. Antropologia kultury wsi polskiej XIX w.. Instytut Wydawniczy PAX. Warszawa.
Szacki Jerzy. 2011. Tradycja. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Tomaszewski Andrzej. 2002. Europa Środkowa: dobra kultury a dziedzictwo kultury. W Europa Środkowa – nowy wymiar dziedzictwa. Red. Jacek Purchla. Międzynarodowe Centrum Kultury.Kraków.