2014, Nr 1 (6), Semiotyka historii

---

Andrzej P. Kowalski
Germańskie tabu. Obecność ozdób i brak broni w pochówkach gockich

Pobierz wersję elektroniczną

Słowa kluczowe: Goci, kultura wielbarska, obrzędy pogrzebowe, tabu, mitologia germańska, słownictwo gockie

Abstrakt:
Artykuł jest próbą interpretacji osobliwego zwyczaju pogrzebowego odnotowanego przez archeologów w kulturze wielbarskiej przypisywanej germańskim Gotom. W pierwszych wiekach naszej ery na terenach dzisiejszej Polski północnej i wschodniej groby wyposażano w biżuterię. Jednocześnie unikano składania broni i narzędzi. Widoczne tu przeciwstawienie srebrnych precjozów i przedmiotów żelaznych może odpowiadać pewnym społecznym i mitologicznym klasyfikacjom. Autor, dzięki zastosowaniu antropologicznej analizy strukturalistycznej, stawia hipotezę o funkcjonowaniu tabu wynikającego z identyfikowania znaków męskości, wojowniczości, użycia broni z życiem i jawnością. Obiekty kojarzone z żeńskością, takie jak ozdoby, mogły być przypisane do „tamtego świata”, do ukrytej przestrzeni funeralnej. Omawiane przeciwstawienie było efektem zdarzeń politycznych obejmujących ludy germańskie oraz odbiciem dawnych wartościowań mitycznych dotyczących wojownika, kobiety i metalurgów oraz związanych z nimi przedmiotów.

Informacje o autorze:
KOWALSKI ANDRZEJ P. – filozof, antropolog kultury; profesor w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Gdańskiego.

Prace cytowane Rozwiń

Kolendo Jerzy. 1976. Zróżnicowanie ludów Germanii w świetle analizy dzieł Tacyta. W Kultury archeologiczne i strefy kulturowe w Europie środkowej w okresie wpływów rzymskich, red. K. Godłowski, 39–61. Kraków.
Kolendo Jerzy. 2006. Plemiona Pomorza w starożytności, Goci i ich sąsiedzi na Pomorzu. W Materiały z konferencji „Goci na Pomorzu Środkowym, Koszalin 28–29 października 2005”, 17–33. Koszalin
Kokowski Andrzej. 2005. Starożytna Polska. Od trzeciego stulecia przed narodzeniem Chrystusa do schyłku starożytności. Warszawa.
Wołągiewicz Ryszard. 1986. „Die Goten im Bereich der Wielbark – Kultur“. Archaeologia Baltica 7: 63–98.
Kokowski Andrzej. 1981. Kultury oksywska i wielbarska. W Prahistoria ziem polskich 5. Wrocław.
Kokowski Andrzej. 2007. Goci od Skandzy do Campi Gothorum (od Skandynawii do Półwyspu Iberyjskiego). Warszawa.
Wolfram Herwig. 2003. Historia Gotów. Warszawa–Gdańsk.
Müllenhoff Karl. 1900. Die Germania des Tacitus. Berlin.
Much Rudolf. 1937. Die Germania des Tacitus. Heidelberg.
Rives James B.. 1999. Tacitus Germania. Oxford.
Kolendo Jerzy. 2008. Komentarze. W Publiusz Korneliusz Tacyt, Germania. Poznań.
Zwolski Edward. 1984. Kasjodor i Jordanes. Historia gocka, czyli scytyjska Europa. Lublin.
Dumézil Georges. 1978. “Les objets trifonctionnels dans les mythes indo-européens et dans les contes. Atti del simposio internazionale, Palermo, 5–10 aprile 1970”. Uomo e Cultura 15.
Lehmann Winfred P.. 1986. A Gothic Etymological Dictionary. Leiden-Boston.
Baetke Walter. 1942. Das Heilige im Germanischen. Tübingen.
Vreis Jan de. 1956. Altgermanische Religionsgeschichte. Berlin.
Vries Jan de. 1977. Altnordisches etymologisches Wörterbuch. Leiden.
Balg Gerhard Hubert. 1887. A Comparative Glossary of the Gothic Language. Mayville.
Nordgren Ingemar. 2004. The Well Spring of the Goths. About the Gothic Peoples in the Nordic Countries and on the Continent. New York – Lincoln – Shanghai.
Łowmiański Henryk. 1976. Rodzime i obce elementy w religii Germanów według danych Tacyta. W Cultus et cognitio. Studia z dziejów średniowiecznej kultury. Warszawa.
Edda poetycka. Wrocław.
Dumézil Georges. 1947. Tarpeia, cinq essais de philologie comparative indo-européenne. Paris
Dumézil Georges. 1974. La religion romaine archaïque. Paris.
Nordal Sigurður. 1923. “Völuspá”.Durham and St. Andrews Medieval Texts 1.
MacCulloch John Arnott. 1930. The Mythology of All Races. Eddic Mythology. Boston.
Dumézil Georges. 1930. “La préhistoire indo-iranienne des castes”. Journal Asiatique 216.
Dumézil Georges. 1930. “Métiers et classes fonctionnelles chez divers peuples indo-européens”. Annales 13 (4).
Dumézil Georges. 1957. “Remarques sur les armes de dieux de la „troisieme function” chez divers peuples indo-européens”. Studi e materiali di storia delle religioni 28 (1).
Dexter Miriam Robbins. 1997. Transfunctional Goddess. W Encyclopedia of Indo-European Culture. Londyn–Chicago.
Elton Oliver. 1894. The First Nine Books of the Danish History of Saxo Grammaticus. London.