ISSN 2084–1418
Wersją pierwotną czasopisma jest wersja papierowa
2021, Nr (14), Etnoarcheologia
Jacek Pawlik
Wilhelm Schmidt SVD - lingwista, muzealnik, etnolog
Słowa kluczowe: Wilhelm Schmidt, języki południowo-wschodniej Azji, muzeologia, etnologia katolicka, Instytut Anthropos
Abstrakt: Znany z teorii pierwotnego monoteizmu Wilhelm Schmidt jest uważany za „człowieka instytucję”, którego zainteresowania badawcze wykraczały poza etnologię i teologię. Niniejszy artykuł przedstawia mniej znane obszary badań Schmidta, mianowicie jego wkład w badania językoznawcze Azji Południowo-Wschodniej, prace muzealne związane z założeniem Muzeum Misjologii i Etnologii na Lateranie oraz jego wizję etnologii w służbie teologii, która, pomimo błędów metodologicznych, przyczyniła się do intensywnych badań nad ludami zbieracko-łowieckimi i zachowania ich dziedzictwa. Pomimo uzasadnionej krytyki prace Schmidta stanowią istotny wkład w naukę.
Informacje o autorze:
JACEK JAN PAWLIK – misjonarz, etnolog, afrykanista; ks. profesor w Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. E-mail: jacek.pawlik@uwm.edu.pl. ORCID 0000-0003-2142-9976.
Prace cytowane Rozwiń
Berger, Peter L., Thomas Luckmann. 2010. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Blumauer, Reinhard. 2021. „Wilhelm Schmidt und die Wiener Schule der Ethnologie.” W Völkerkunde zur NS-Zeit aus Wien (1938-1945. Band 1. red. A. Gingrich, P. Rohrbacher, 57-62. Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften
Brandewie, Ernest. 1990. When Giants Walked the Earth. The Life and Times of Wilhelm Schmidt SVD. Fribourg: University Press
Burgmann, Arnold. 1980. „Znaczenie Wilhelma Schmidta dla lingwistyki.” W Działalność Instytutu Anthropos w dziedzinie lingwistyki, etnologii i religioznawstwa, red. H. Zimoń, 61-71. Pieniężno: Materiały i Studia Księży Werbistów nr 17
Burgmann, Arnold. 1954. „P. W. Schmidt als Linguist.” Anthropos 49, 627-658
Dietrich, Stefan. 1992. „Mission, Local Culture and the ‘Catholic ethnology’ of Pater Schmidt.” Journal of the Anthropological Society of Oxford 23, 2, 111-125
Gingrich, Andre. 2007. „Kraje niemieckojęzyczne. Rozłamy, szkoły i nie-tradycje: nowe spojrzenie na historię antropologii społeczno-kulturowej w Niemczech.“ W Antropologia. Jedna dyscyplina, cztery tradycje: brytyjska, niemiecka, francuska i amerykańska, red. F. Barth, A. Gingrich, R. Parkin, S. Silverman, 73-176. Kraków: Uniwersytet Jagielloński
Henninger, Josef. 1980. „Sylwetka Wilhelma Schmidta i ocena jego dorobku naukowego.” W Działalność Instytutu Anthropos w dziedzinie lingwistyki, etnologii i religioznawstwa, red. H. Zimoń, 8-24. Pieniężno: Materiały i Studia Księży Werbistów nr 17
Koppers, Wilhelm. 1956. „Profesor Pater Wilhelm Schmidt S.V.D.+. Eine Würdigung seines Lebenswerkes.“ Anthropos 51, 61-80
Kowalski, Michał W. 2015. Antropolodzy na wojnie. O „brudnej” użyteczności nauk społecznych. Warszawa: Uniwersytet Warszawski
Lang, Andrew. 1898. The Making of Religion. London: Logman Green
Loder-Neuhold, Rebecca. 2019. Crocodiles, Masks and Madonnas. Catholic Mission Museums in German-Speaking Europe. Uppsala: Uppsala Universitet
Miotk, Andrzej. 2021. The Light of Science for the Missions: A Historical Study of SVD Museums. T. 1: The Founder, Service in Rome and Museums of Europa. Roma: Apud Collegium Verbi Divini
Piepke, Joachim. 2012. „The Kirschbaum Collection in the Missionary Ethnological Museum in the Vatican.” Anthropos 107, 560-564
Rivinius, Karl Josef. 1981. Die Anfänge des „Anthropos”. Briefe von P. Wilhelm Schmidt an Georg Freiherrn von Hertling aus den Jahren 1904 bis 1908 und andere Dokumente. Sankt Augustin: Veröffentlichungen des Missionspriesterseminars
Rivinius, Karl Josef. 2005. Im Dienst der Mission und der Wissenschaft. Zur Entstehungsgeschichte der Zeitschrift Anthropos. Fribourg: Academia Press
Schmidt, Wilhelm. 1899. „Die Sprachlichen Verhältnisse Ozeaniens (Melanesiens, Polynesiens, Mikronesiens und Indonesiens) in ihrer Bedeutung für die Ethnologie.“ Mitteilungen der Anthropologischen Gesellschaft in Wien 29, 245-258
Schmidt, Wilhelm. 1906. „Die Mon-Khmer-Völker, ein Bindeglied zwischen Völker Zentralasiens und Austronesiens.“ Archiv für Anthropologie NF 5, 59-109
Schmidt, Wilhelm. 1907. „Die Sprachlaute und ihre Darstellung in einem allgemeinen Alphabet: Les sons du langage et leur représentation dans un alphabet linguistique général.” Anthropos 2, 282-329; 508-587; 822-897; 1058-1105
Schmidt, Wilhelm. 1919. Die Gliederung der australischen Sprachen: geographische, bibliographische, linguistische Grundzüge der Erforschung der australischen Sprachen. Wien: Mechitharisten-Buchdruckerei
Schmidt, Wilhelm. 1926. Die Sprachfamilien und Sprachenkreise der Erde. Heidelberg: Carl Winter
Schmidt, Wilhelm. 1932. „Les musées des missions et en particulier le Musée Pontifical du Lateran pour l’étude des missions et de l’ethnographie.“ W Baron Descamps i in. Histoire générale comparée des missions, 605-636. Paris: Libraire Plon
Vandenberghe, An. 2006. „Entre mission et science. La Recherche ethnologique du père Wilhelm Schmidt SVD et le Vatican (1900-1939)“ Missions et sciences sociales 19: 15-36
Zimoń SVD, Henryk. 2001. Monoteizm pierwotny. Wilhelma Schmidta teoria i jej krytyka w
wiedeńskiej szkole etnologicznej. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL (wydanie II).
