ISSN 2084–1418
Wersją pierwotną czasopisma jest wersja papierowa
2018, Nr (11), Kulturowa historia wiedzy
Agnieszka Kaźmierczak
Wpływ przekonań teologicznych na kształtowanie się obrazu świata u wybranych uczonych nowożytnych
Pobierz wersję elektroniczną
Słowa kluczowe: Galileusz, J. Kepler, Kartezjusz, obraz świata, Boża wszechmoc
Abstrakt: W artykule ukazano rolę czynników światopoglądowych w kształtowaniu odmiennego obrazu świata w myśli Galileusza, J. Keplera oraz Kartezjusza. W artykule poddano analizie prezentowane przez badanych uczonych przekonania na temat Boga i Jego relacji do stworzenia, skonstruowane przez uczonych obrazy świata oraz wskazano na ich poznawcze konsekwencje. Wszyscy badani uczeni uznawali działanie Bożej wszechmocy w świecie, lecz inaczej interpretowali charakter i zakres tego działania. Miało to wpływ na wybór metod badawczych, które uznawali za wiarygodne. W artykule wskazano też na możliwe wpływy przekonań konfesyjnych na określone elementy odmiennych obrazów świata, związanych np. z szerzej akcentowaną w wyznaniu luterańskim zależnością stworzenia od Stwórcy.
Informacje o autorze:
AGNIESZKA KAŹMIERCZAK – etnolog, asystent w Zakładzie Humanistycznych Nauk Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
E-mail: agnieszka.kazmierczak@umed.wroc.pl. ORCID 0000-0003-3656-4951.
Prace cytowane Rozwiń
Barker, Peter, i Bernard R. Goldstein. 2001. „Theological Foundations of Kepler’s Astronomy.” Osiris 16: 88–113.
Copleston, Frederick. 2000. Historia filozofii. T. 3. Od Augustyna do Szkota. Tłum. S. Zalewski. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Deason, Gary B. 1986. „Reformation Theology and the Mechanistic Conception of Nature.” W God and Nature. Historical Essays on the Encounter between Christianity and Science, red. D.C. Lindberg, R.L. Numbers, 167–191. University of California Press.
Descartes, René. 1981. Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach. Tłum. i oprac. W. Wojciechowska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Descartes, René. 1989. „Wybór pism.” W F. Alquié, Kartezjusz. Tłum. i wybór pism S. Cichowicz, 161-296. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Descartes, René. 2001. Zasady filozofii. Tłum. I. Dąmbska. Kęty: Wydawnictwo Antyk. Pierwodruk 1960.
Descartes, René. 2005. Świat albo Traktat o świetle. Tłum. T. Śliwiński. Kraków: Aureus.
Descartes, René. 2010a. „Medytacje o pierwszej filozofii.” W Medytacje o pierwszej filozofii; Zarzuty uczonych mężów wraz z odpowiedziami autora. Tłum. M. i K. Ajdukiewiczowie i S. Swieżawski, t. 1, 9–93. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Descartes, René. 2010b. „Odpowiedź autora na zarzuty szóste.” W Medytacje o pierwszej filozofii; Zarzuty uczonych mężów wraz z odpowiedziami autora; Rozmowa z Burmanem. Tłum. M. i K. Ajdukiewiczowie, S. Swieżawski i I. Dąmbska, t. 2, 143–165. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Drake, Stillman. 2001. Galileo: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Fantoli, Annibale. 1997. Galileusz. Po stronie kopernikanizmu i po stronie Kościoła. Tłum. T. Sierotowicz. Studia Galileani 6. Tarnów: Biblos.
Foster, Michael B. 1934. „The Christian Doctrine of Creation and the Rise of Modern Natural Science.” Mind 43 (172): 446–468.
Galileusz. 2002. „List do Księżnej Krystyny.” Tłum. A. Adamski. W A. Adamski, Galileusza filozofia i teologia nauki, 108–137. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
Galileusz. 2004. Dialog o dwóch najważniejszych układach świata: ptolemeuszowym i kopernikowym. Tłum. E. Ligocki. Warszawa: Altaya & De Agostini. Pierwodruk 1953.
Galileusz. 2005. Fragmenty kopernikańskie. Tłum. T. Sierotowicz. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Galileusz. 2006. Listy kopernikańskie. Tłum. T. Sierotowicz, A. Adamski. Tarnów: Biblos.
Galileusz. 2009. Waga probiercza. Tłum. T. Sierotowicz. Tarnów: Biblios.
Galileusz. 2010. Sidereus nuncius. Tłum. i oprac. A. Pacewicz. Wrocław: Studia Philosophica Wratislaviensia.
Galileusz. 2013. „Relacje i dowodzenia dotyczące plam słonecznych i ich charakterystyk.” Tłum. T. Sierotowicz. W.T. Sierotowicz, O położeniu plam słonecznych, 276–464. Tarnów: Biblos.
Gaukroger, Stephen. 2002. Descartes: An Intellectual Biography. Oxford: University Press.
Granada, Miguel. 2011. „Johannes Kepler and David Fabricius: Their Discussion on the Nova of 1604.” W Change and Continuity in Early Modern Cosmology, red. P.J. Boner, 67–92. Dordrecht: Springer.
Harrison, Peter. 2002. „Voluntarism and Early Modern Science.” History of Science 40 (1): 63–89.
Henry, John. 2009. „Voluntarist Theology at the Origins of Modern Science: A Response to Peter Harrison.” History of Science 47 (1): 79–113.
Henry, John. 2010. „Religion and the Scientific Revolution.” W Cambridge Companion to Science and Religion, red. P. Harrison, 39–58. Cambridge: Cambridge University Press.
Janowski, Zbigniew. 1998. Teodycea kartezjańska. Kraków: Wydawnictwo Arcana.
Kaiser, Christopher. 1991. Creation and the History of Science. London: Marshall Pickering.
Kaźmierczak, Agnieszka. 2018. „Poznawcze konsekwencje obrazu Boga i Jego wszechmocy w myśli Galileusza i Johannesa Keplera.” Medycyna Nowożytna. Studia nad Kulturą Medyczną 24 (3/supl): 67–83.
Kepler, Johannes. 1938. „De stella nova serpentarii.” W Johannes Kepler Gesammelte Werke, red. M. Caspar, t. 1, 149–316. München: C.H. Beck.
Kepler Johannes. 1941. „Dissertatio cum Nuncio Sidereo”. W Johannes Kepler Gesammelte Werke, red. M. Caspar, F. Hammer, t. 4, 284–311. München: C.H. Beck.
Kepler, Johannes. 1991. „Epitome Copernicane Astronomiae.” W Johannes Kepler Gesammelte Werke, red. M. Caspar, t. 7. München: C.H. Beck.
Kepler, Johannes.1992. New Astronomy. Red. W. Donahue. Cambridge–New York: Cambridge University Press.
Kepler, Johannes. 1997. The Harmony of the World by Johannes Kepler. Tłum. E.J. Aiton, A.M. Duncan i J.V. Field. Philadelphia: American Philosophical Society.
Kepler, Johannes.2003. Tajemnica kosmosu. Tłum. M. Skrzypczak i E. Zakrzewska-Gębka. Warszawa: Altaya & De Agostini. Pierwodruk 1972.
Kepler, Johannes. 2006. Noworoczny podarek albo o sześciokątnych płatkach śniegu. Tłum. D. Sutkowska. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Klaaren, Eugene M. 1977. Religious Origins of Modern Science. Grand Rapids, Michigan: Eerdmans.
Kuhn, Thomas S. 1985. Dwa bieguny. Tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych. Tłum. i oprac. S. Amsterdamski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Langford, Jerome J. 1992. Galileo, Science and the Church. University of Michigan Press.
Martens, Rhonda. 2000. Kepler’s Philosophy and the New Astronomy. Princeton–Oxford: Princeton University Press.
Oakley, Francis. 1961. „Christian Theology and the Newtonian Science: The rise of the concept of laws of nature.” Church History 30 (4): 433–457.
Oakley, Francis. 2018. „Voluntarist Theology and early-modern science: The matter of the divine power, absolute and ordained.” History of Science 56 (1): 72–96.
Osler, Margaret J. 1998, „Mixing Metaphors: Science and Religion or Natural Philosophy and Theology in Early Modern Europe.” History of Science 36 (1): 91–113.
Pedersen, Olaf. 1985. „Galileo’s Religion”. W The Galileo affair: A meeting of faith and science. Proceedings of the Cracow Conference, May 24–27, 1984, red. G.V. Coyne, 75–101. Citta del Vaticano: Specola Vaticana.
Płonka-Syroka, Bożena. 1998. „Metodologia T.S. Kuhna a historia medycyny (Uwagi na marginesie 30. Rocznicy wydania „Struktury rewolucji naukowych”).” Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 43 (3–4): 37–65.
Płonka-Syroka, Bożena. 2000. „Inspiracje Kuhnowskie w historiografii medycyny.” Archiwum Historii i Filozofii Medycyny 63 (2): 163–174.
Płonka-Syroka, Bożena. 2007. Niemiecka medycyna romantyczna. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Płonka-Syroka, Bożena. 2012. „Wstęp.” W Obrazy świata jako konstrukty kultury. Analiza historyczno-porównawcza, red. B. Płonka-Syroka i A. Syroka, 5–12. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum.
Płonka-Syroka, Bożena. 2015. „Standard medycyny klinicznej jako podstawa koncepcji metodologicznej Ludwika Flecka (1750–1935).” W Horyzonty konstruktywizmu: inspiracje, perspektywy, przyszłość, red. E. Bińczyk, A. Derra i J. Grygieńć, 341–362. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Płonka-Syroka, Bożena. 2016. Medycyna w historii i kulturze. Warszawa–Bellerive sur-Allier: DiG–Edition La Rama.
Płonka-Syroka, Bożena. 2018. „Johann Peter Frank i Christoph Wilhelm Hufeland jako pionierzy profilaktyki medycznej z XVIII I XIX wieku”. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 63 (4): 47–70.
Płonka-Syroka, Bożena, i Elżbieta Lonc. 2012. „Profesor Rudolf Weigl – niedokończona biografia.” W Problemy diagnostyki i terapii w ujęciu nauk przyrodniczych i społecznych, red. B. Płonka-Syroka, 391–405. Wrocław: Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich.
Sasaki, Chikara. 2003. Descartes’s Mathematical Thought. Boston Studies in the Philosophy of Science, T. 237. 13–44. Dordrecht: Springer.
