2012, Nr 2 (3), Lektury (z) przeszłości

---

Zbigniew Libera
Wielka masakra kotów, symboli i antropologii historycznej

Pobierz wersję elektroniczną

Słowa kluczowe: antropologia historyczna, symbolizm, Robert Darnton i jego antropologia.

Abstrakt:
Książka Roberta Darntona to jedno z najbardziej udanych zastosowań metody semiotycznej używającej geertzowskiego opisu gęstego do badań nad mało znanymi formami symbolicznymi. W szczególności inspirujący dla Darntona był słynny opis walk kogutów Geertza, który posłużył jako model interpretacyjny wielkiej masakry kotów mającej miejsce na jednej z ulic Paryża pod koniec lat 30-tych XVIII wieku. Płaszczyzna krytyki, jaka spotkała tę znaną książkę ze strony J. W. Fernandeza (antropologa kulturowego), D. LaCapra (historyka idei) i R. Chartiera (historyka) jest powtórką wcześniejszej krytyki, która spotkała Geertza ze strony antropologów kulturowych. Można mówić także o krytyce pochodzącej z samego wnętrza historycznej dyscypliny wyrażanej z pozycji poststrukturalistycznych, a nawet posthumanistycznych. Zdaniem autora, zakusy, aby Darntonowski punkt widzenia aspirujący do bycia punktem widzenia uczestników wielkiej masakry kotów (chce on spoglądać z „punktu widzenia krajowca”) przekierować na „koci punkt widzenia”, jak chciałby tego LaCapra (zgodnie z postulatami posthumanistycznymi mającymi jakoby odświeżyć antropologię historyczną jak domaga się Ewa Domańska), może zakończyć się „wielką masakrą antropologii historycznej”.

Informacje o autorze:
LIBERA ZBIGNIEW – antropolog kultury, profesor w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Prace cytowane Rozwiń

Iggers G.G. 2010. Historiozofia XX wieku. Warszawa.
Domańska E. 2011. Antropologia historyczna. Mikrohistoria (Posłowie). W N.Z. Davis. Powrót Martina Guerre’a. Poznań.
Domańska E. 1999. Mikrohistorie. Spotkanie w międzyświatach. Poznań.
Le Goff J. 2007. Historia i pamięć. Warszawa.
Guriewicz A. 1976. Kategorie kultury średniowiecza. Warszawa.
Guriewicz A. 1987. Problemy średniowiecznej kultury ludowej. Warszawa.
Burke P. 2009. Kultura ludowa we wczesnonowożytnej Europie. Warszawa.
Guriewicz A. 1997. „Historia i antropologia historyczna”. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa 1/2.
Januszkiewicz M. 2009. Heidegger i antropologia. W Antropologizowanie humanistyki. Zjawisko – proces – perspektywy. Red. J. Kowalewski, W. Piasek. Olsztyn.
Geertz C. 2010. Po fakcie. Dwa kraje, cztery dekady, jeden antropolog. Kraków.
Brocki M. 2009. Antropologia jako kategoria metajęzykowa. W Antropologizowanie humanistyki. Zjawisko – proces – perspektywy. Red. J. Kowalewski, W. Piasek. Olsztyn: 15–24.
Davies Z. N. 2002. Przedmowa. W N. Schindler. Ludzie prości, ludzie niepokorni... Kultura ludowa w początkach dziejów nowożytnych. Warszawa: 5–14.
Geertz C. 1997. „Antropologia i historia”. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa 1/2: 6–12.
Lubaś M. 2003. Rozum i etnografia. Przyczynek do krytyki antropologii postmodernistycznej. Kraków.
Goody J. 2009. Kradzież historii. Warszawa.
Sahlins M. 2006. Wyspy historii, przeł. I. Kobłon, Kraków.
Sahlins M.. 2011. Z przeprosinami dla Tukidydesa. Rozumienie historii jako kultury i odwrotnie. Kraków.
Herzfeld M. 2004. Antropologia. Praktykowanie teorii kulturze i społeczeństwie. Kraków.
Sahlins M. 2007. Jak myślą „tubylcy”. O kapitanie Cooku, na przykład. Kraków.
Turner V. 2005. Gry społeczne, pola, metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie. Kraków.
Kuper A. 2005. Kultura. Model antropologiczny. Kraków.
Łotmana J. 2008. Uniwersum umysłu. Semiotyczna teoria kultury. Gdańsk.
Uspienski B. 1998. Historia i semiotyka. Gdańsk.
Żyłko B. 2009. Semiotyka kultury. Szkoła tartusko-moskiewska. Gdańsk.
Eco U. 2009. Teoria semiotyki. Kraków.
Darnton R. 1984. The Great Cat Massacre and Other Episodes in French Cultural History. New York.
Chartier R. 1985. “Text, Symbols and Frenchness”. The Journal of Modern History 57 (4): 682–695.
Fernandez J. 1988. “Historians Tell Tales: Of Cartesian Cats and Galic Cokbol Massacre”. The Journal of Modern History 60 (1).
Geertz C. 2005. Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Kraków.
Darnton R. 1986. “The Symbolic Element in History”. Journal of Modern History 58 (1): 218–234.
Writting Culture: Poetics and Politics of Ethnography. Red. G. Marcus, J. Clifford. Berkeley 1986.
Domańska E. 2010. Wprowadzenie. W Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Red. E. Domańska. Poznań.
Beyond Metaphor. The Theory of Tropes in Anthropology. Red. F. Fernandez. Stanford. 1991.
Clifford Geertz – lokalna lektura. Red. D. Wolska, M. Brocki. Kraków. 2003.
Hastrup K. 2008. Droga do antropologii. Miedzy doświadczeniem a teorią. Kraków.
Marcus G.E. 2003. Użyteczność kategorii uczestnictwa w zamieniających się kontekstach antropologicznych badań terenowych. W Clifford Geertz – lokalna lektura. Red. D. Wolska, M. Brocki. Kraków: 155–181.
Foucault M. 2000. Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych. Gdańsk.
Nowak K. 2011. „Metodologia oral history”. Kultura i Historia 20.
Bourdieu P. 2001. Reguły sztuki. Kraków.
Rabinow P. 2003. Antropos Today. Reflections on Modern Equipment. Princeton.
Granice dyscyplin-arne w humanistyce. Red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa. Olsztyn 2006.