ISSN 2084–1418
Wersją pierwotną czasopisma jest wersja papierowa
2016, Nr (9), Dziedzictwo kulturowe
Hubert Czachowski
O zapętleniu. Relacja muzeum – dziedzictwo kulturowe
Pobierz wersję elektroniczną
Słowa kluczowe: dziedzictwo kulturowe, muzeum, muzeologia, tożsamość, subiektywność/obiektywność
Abstrakt: Tekst omawia zmienność relacji zachodzących między dziedzictwem kulturowym a muzeum. Związane z tym kwestie, choć zdają się oczywiste, skrywają w sobie wiele problemów i kontrowersji. Wiele zależy od przyjętych definicji obu terminów, te zaś poddawane są nieustannej przebudowie. Przyjęcie nowej definicji dziedzictw dostarcza nowych aspektów do budowy wspomnianej relacji. Waga dziedzictwa dla współczesnego człowieka jest wyraźnie podkreślana, ale sposób odczuwania dziedzictwa jest definiowany i redefiniowany przez kolejne pokolenia. Stąd pojawia się pytanie czy muzealne kolekcje są w rzeczywistości obiektywną i kompletną reprezentacją konkretnego dziedzictwa, czy też są one tylko fragmentem przeszłej rzeczywistości uzależnionym od wielu czynników, w tym od subiektywności kustoszy i kuratorów, którzy tworzą owe kolekcje oraz od zasobów finansowych instytucji muzealnych. Podobne pytanie może być postawione odnośnie do funkcji aktywności muzealnej prowadzonej poprzez wystawy i działania edukacyjne. Ważne jest również zdanie sobie sprawy, że gromadzone kolekcje i ich prezentacja zależą od ideologii związanych z dominującą kulturą. Kolejną sprawą jest problem używania przez różnorodne lokalne i etniczne grupy zgromadzonego w ten sposób dziedzictwa jako ważnego elementu pozwalającego im na nowo określić ich współczesną tożsamość. W końcu pojawia się pytanie – zdające się być paradoksalnym – czy w pewnych przypadkach muzealne kolekcjonerstwo nie czyni dziedzictwa kulturowego biedniejszym poprzez wyrywanie elementów z ich aktualnego, działającego kontekstu kulturowego i zamykanie ich w muzealnych przestrzeniach wystawienniczych oraz w magazynach.
Informacje o autorze:
HUBERT CZACHOWSKI - etnolog, dyrektor Muzeum Etnograficznego im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu. E-mail: h.czachowski[at]etnomuzeum.pl
Prace cytowane Rozwiń
Albert Marie-Theres. 2007. Kultura, dziedzictwo, tożsamość. W Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania. Red. Monika Murzyn, Jacek Purchla. Międzynarodowe Centrum Kultury. Kraków: 49−56.
Bajburin Albert. 1998. Semiotyczne aspekty funkcjonowania rzeczy. Przeł. Bogusław Żyłko. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa 3/4: 109−117.
Barańska Katarzyna. 2004. Muzeum etnograficzne. Misje struktury, strategie. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego. Kraków.
Barańska Katarzyna. 2013. Muzeum w sieci znaczeń. Zarządzanie z perspektywy nauk humanistycznych. Wydawnictwo Attyka. Kraków.
Burszta Wojciech J. 1992. Wymiary antropologicznego poznania kultury. Wydawnictwo Naukowe UAM. Poznań.
Czachowski Hubert. 2006. Etnograficzne qui pro quo, czyli kłopoty z czasem. Etnografia Polska 50 (1−2): 213−220.
Gluziński Wojciech. 1980. U podstaw muzeologii. PWN. Warszawa.
Kępczyńska-Walczak Anetta. 2014. Zarządzanie dziedzictwem kulturowym w społeczeństwie opartym na wiedzy. Politechnika Łódzka. Łódź.
Kopytoff Igor. 2003. Kulturowa biografia rzeczy – utowarowienie jako proces. Przeł. Ewa Klekot. W Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Wybór Marian Kempny, Ewa Nowicka. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
Kula Marcin. 2003. Wybór tradycji. Wydawnictwo DiG. Warszawa.
Kulikowska Katarzyna. 2009. Problematyczna egzotyczność muzeum etnograficznego: język ekspozycji a tożsamość. Etnografia Nowa 1: 105−110.
Murzyn-Kupisz Monika. 2012. Dziedzictwo kulturowe a rozwój lokalny. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
Muzelewska-Alexandrowicz Hanna. 2007. Korespondencja Cezarii Baudouin de Courtenay Ehrenkreutz-Jędrzejewiczowej z Marią Znamierowską-Prüfferową. Przyczynek do historii etnologii polskiej. Rocznik Muzeum Etnograficznego w Toruniu 3: 119−141.
Piotrowski Piotr. 2011. Muzeum krytyczne to nie dyskursywny ornament, rozmowę przeprowadziła Magdalena Ziółkowska. http://www.dwutygodnik.com/artykul/2290-muzeum-krytyczne-to-nie-dyskursywny-ornament.html [dostęp 10.05.2015].
Robotycki Czesław. 2009. Czy można współcześnie tworzyć muzea etnograficzne. Etnografia Nowa 1: 7−11.
Tradycja wynaleziona. 2008. Red. Eric Hobsbawm i Terence Ranger. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków.
Treter Mieczysław. 1917. Muzea współczesne. Studjum muzeologiczne. Nakładem redakcji „Muzeum Polskiego”. Kijów.
Wieczorkiewicz Anna. 1996. O funkcji i retoryce wypowiedzi muzealnej. Konteksty. Polska Sztuka Ludowa 1−2: 37−53.
Wieczorkiewicz Anna. 2000. Czyja jest kultura, czyje jest muzeum? Muzealne interpretacje kultury. Kultura i Społeczeństwo 44 (3): 177−198.
Wolska Dorota. 2006. Sztuka w świetle cienia muzeum antropologicznego. W Muzeum sztuki. Od Luwru do Bilbao. Red. Maria Popczyk. Muzeum Śląskie. Katowice.