2016, Nr (9), Dziedzictwo kulturowe

---

Julia Włodarczyk
Korzyści i zagrożenia wynikające z inwentaryzacji niematerialnego dziedzictwa kulturowego

Pobierz wersję elektroniczną

Słowa kluczowe: niematerialne dziedzictwo kulturowe, Polska, żywe dziedzictwo, UNESCO, ochrona, spis narodowy, tradycja, polityka narodowa, konwencja UNESCO 2003

Abstrakt:
Artykuł koncentruje się na omówieniu różnorodnych problemów związanych z narodowym zadaniem inwentaryzacji niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Konwencja UNESCO z 2003 roku o Ochronie Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego zobowiązuje państwa, które ją podpisały do sporządzenia spisów niematerialnego dziedzictwa występującego w obrębie ich terytoriów. Spisy te mają służyć jako narzędzie do projektowania właściwych strategii ochrony dziedzictwa, najlepiej dostosowanych do indywidualnych potrzeb poszczególnych jego elementów składowych. Wykazy winny również służyć do promocji niematerialnego dziedzictwa kulturowego i zachęcenia społeczności do odgrywania aktywnej roli w jego ochronie. Identyfikacja i inwentaryzacja niematerialnego dziedzictwa powinna być przy tym realizowana za zgodą i przy udziale społeczności związanych z danym dziedzictwem. Choć w teorii idea procesu inwentaryzacji brzmi bardzo dobrze i zbawiennie, może wywoływać niezamierzone zagrożenie dla niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Brak informacji odnośnie do celu inwentaryzacji może skutkować w pewnych okolicznościach użyciem spisu jako „oficjalnie rozpoznanego” przez władze państwowe zasobu dziedzictwa, lub jako listy bardziej ważnego zasobu niż dziedzictwo grup, których elementy tradycji nie zostały włączone do spisu. Opis składników inwentarzy może być widziany również jako „ikoniczny” i „właściwy”, co prowadzić może do petryfikacji dziedzictwa w formie w jakiej zostało zaprezentowane w narodowym inwentarzu. Niematerialne dziedzictwo kulturowe może stać się również przedmiotem nadużywania przez obcych chcących osiągnąć korzyści z upublicznionych poprzez inwentarze zjawisk kulturowych. W końcu wzrost przemysłu turystycznego może zagrażać niektórym zjawiskom lub prowadzić do ich „poprawiania” zgodnie z oczekiwaniami i potrzebami gości. W obliczu wielu zagrożeń związanych z narodowym spisem niematerialnego dziedzictwa kulturowego kluczowym zadaniem staje się określenie odpowiednich kompetencji odnośnie do celu przyświecającego spisom niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz właściwego użycia na poziomie narodowym konwencji UNESCO z 2003 roku.

Informacje o autorze:
JULIA WŁODARCZYK – etnolog, pracownik Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie. E-mail: wlodarj0[at]wit.edu.pl

Prace cytowane Rozwiń

Sherman S.R. 2008. Who Owns Culture and Who Decides?: Ethics, Film Methodology, and Intangible Cultural Heritage Protection, Western Folklore 67 (2/3).
Blake J. 2006. Commentary on the UNESCO 2003 Convention on the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, Leicester.