ISSN 2084–1418
Wersją pierwotną czasopisma jest wersja papierowa
2015, Nr (8), Antropologia i historia
Anna Muller
Walls that Unite: Unlikely Friendships in Mokotów Prison, 1949–1956
Pobierz wersję elektroniczną
Słowa kluczowe: Areszt Śledczy (Mokotów), narracja więzienna, komunizm, Armia Krajowa, Ukraińska Powstańcza Armia, solidarność kobieca
Abstrakt: Artykuł ma na celu głębsze przyjrzenie się żeńskiej celi w mokotowskim więzieniu (Warszawa), w której od września 1949 roku do wczesnych lat pięćdziesiątych było więzionych pięć kobiet: Sabina Stalińska, Halina Zakrzewska, Tonia Lechtman, Ewa Piwińska oraz Vera Szot. Stalińska i Zakrzewska należały do Armii Krajowej (AK). Lechtman i Piwińska były zagorzałymi i zadeklarowanymi komunistkami, z kolei Szot została aresztowana za przynależność do Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA). Cała żeńska piątka spędziła swoje początkowe miesiące uwięzienia na przesłuchaniach, obawiając się jednocześnie o swoją przyszłość. Ich interpretacje sytuacji, w jakiej się znalazły, różniły się, podobnie jak odmienna była wierność względem obrazu powojennej Polski. Ten różnorodny skład celi wydawał się być dodatkową karą psychiczną, jakby zamknięcie w niezwykle przepełnionej celi nie było wystarczającym obciążeniem. Jednak istniejące źródła wskazują, że po mimo ideologicznych różnic, dzielona cela stała się przestrzenią intelektualnie oraz emocjonalnie otwartą, w której – koniec końców – kobiety uczyły się one rozumieć siebie nawzajem. Ideologiczne zaangażowanie oraz stosunek do komunizmu były jak najbardziej neutralnymi tematami ich dyskusji. Rozmowy pomiędzy tak różnymi kobietami, stawały się podglebiem samopoznania prowadzącym do nawiązania bliższych relacji, które były kontynuowane nawet po zwolnieniu z więzienia.
Informacje o autorze:
MULLER ANNA – historyk, adiunkt na University of Michigan Dearborn. E-mail: andziamu[at]gmail.com
Prace cytowane Rozwiń
Eva Kanturkova. 1987. My Companions in the Bleak House. New York
Tadeusz Wolsza. 2013. Więzienia stalinowskie w Polsce. System, codzienność, represje. Warszawa
Jadwiga Malkiewicz, Krzysztof Malkiewicz. 1994. W więzieniu i na wolności 1947–1956. Kraków
Herman Field, Kate Field. 1997. Opóźniony odlot. Warszawa 1997
Herman Field. 2002. Trapped in the Cold War. Stanford
Stacey J. Oliker. 1998. The Modernisation of Friendship. W Placing Friendship in Context. Cambridge
Tony Sharp. 2014. Stalin’s American Spy. Noel Field, Allen Dulles and the East European Show Trials. London
Teodora Żukowska. 2000. “Milena”. Na skraju dwóch światów… Wspomnienia 1939–1945. Warszawa
Stanisław Marat, Jacek Snopkiewicz. 1990. Ludzie Bezpieki. Dokumentacja czasu bezprawia. Warszawa
Huszang Asadi. 2013. Listy do mojego oprawcy. Miłość, rewolucja i irańskie więzienie. Wołowiec: Czarne Houshang Asadi. 2012. Letters to My Torture, Love, Revolution, and Imprisonment in Iran. Oneworld Publications
Halina Zakrzewska. 1984. Niepodległość będzie twoją nagrodą. Warszawa
Andrzej K. Kunert. 1987. Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1944. Warszawa
Jarosław Utrat-Milecki. 1995. „Więziennictwo w Polsce w latach 1944–56”. Studia Iuridica 27
Zawołać po imieniu. Księga kobiet-więźniów politycznych, 1944–1958. 1999. Warszawa
Brian Porter. 2014. Poland in the Modern World: Beyond Martyrdom. Chichester: Wiley Blackwell
Andrzej Paczkowski. 1997. Posłowie. W Opóźniony odlot. Warszawa
Andrzej Paczkowski. 2009. Trzy twarze Józefa Światły, Warszawa 2009
Zbigniew Błażyński. 1990. Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii, 1940–1955. Warszawa
Georg H. Hodos. 1987. Show Trials. Stalinist Purges in Eastern Europe, 1948–1954. New York
Jukka Gronow. 1998. “Review of Adam Seligman’s The Problem of Trust”. Acta Sociologica 41