2014, Nr 2 (7), Historia i płeć

---

Zbigniew Szmyt
Między deifikacją a przemocą symboliczną. Rzecz o ambiwalentnych praktykach wykonywanych przez lamów na ciele rosyjskiego prezydenta

Pobierz wersję elektroniczną

Słowa kluczowe: Buriacja, buddyzm, postsocjalizm, antropologia polityczna

Abstrakt:
W 2009 r. podczas wizyty prezydenta Dmitrija Miedwiediewa w Buriacji władze buddyjskie ogłosiły go emanacją Białej Tary - kobiecej oświeconej energii. Intronizacja prezydenta tantrycznej bogini była próbą nawiązania relacji restytucyjnej „patron-nauczyciel” utworzoną w XIII wieku pomiędzy władcami mongolskiej dynastii Yuan i tybetańskimi lamami z linii Sakya, czasami używaną przez buriatów w stosunku do rosyjskich carów. Zarówno społeczność lokalna, jak i rosyjska opinia publiczna przyjęły wydarzenie niejednoznacznie. Dla jednych był to akt całkowitego podporządkowania rządu centralnego, dla drugich czyn świętokradzki graniczący z absurdem. Moim zdaniem był to jeden z epizodów praktyki oswajania władcy przez społeczności subaltern. Artykuł przedstawia interpretację, która przyjmuje, że wydarzenie to na poziomie wielu praktyk było próbą oswojenia i manipulowania rosyjską hegemonią. Argumentuję, że niejednoznaczność wielu praktyk społecznych jest nie tylko manifestacją pluralizmu kulturowego w Buriacji, ale jest też strategią słabych, która pozwala utrzymać sprawczość w sytuacji ogromnej dysproporcji sił.

Informacje o autorze:
SZMYT ZBIGNIEW – etnolog, adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Prace cytowane Rozwiń

Аюшеев Д. Мы поддерживаем наших братьев – тибетских буддистов. розг. пров. А. Махачкеев. „МК в Бурятии”. data dostępu: 26.03.2008.
Андросов B. 2000. Буддизм Нагарджурны: Религиозно-философские трактаты. Moskwa.
Atwood Ch. 2004. Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire. Bloomington.
Bareja-Starzyńska A., Havnevik H. 2009. A Preliminary Study of Buddhism in Present-Day Mongolia. W Mongols. From Countryside to City. Mongols From Country to City. Floating Boundaries, Pastoralism and City Life in the Mongol Lands, red. O. Bruun, Li Narangoa. Kopenhaga.
Belyaeva V. 2009. Szamani i Lamowie w sercu Sajanów. Współczesny system wierzeniowy Buriatów Doliny Tunkijskiej. Wrocław–Poznań.
Charleux I. 2002. "Padmasambhava’s Travel to the North: The Pilgrimage to the Monastery of the Caves and the Old Schools of Tibetan Buddhism in Mongolia". Central Asiatic Journal 46 (2).
Ермаков Д., Медведев стал Белой Тарой. http://www.gazeta.ru/politics/2009/08/24_kz_3239833.shtml, data dostępu: 24.08.2009.
Кайбогаров A. Буддисты: Осознав себя Белой Тарой, Медведев может стать лучше. розг. пров. В. Акимов. http: //www.nr2.ru/moskow/246677.html, data dostępu: 27.08.2009.
Khatanbaatar N. 2011. Erdene-Zuu monastery and Its Role to the History. W The international Conference on ‘Erdene-Zuu: Past, Present and Future, red. T. Matsukava, A. Ochir, D. Purevjav. Ułan Bator.
Kawaguchi E. 1995. Three Years in Tibet. Delhi.
Mróz L. 2004. Przebudzenie etniczne. W Etnos przebudzony, red. L. Mróz. Warszawa.
Nowicka E., Wyszyński R. 1996. Lamowie i sekretarze. Poziomy więzi społecznej we współczesnej Buriacji. Warszawa.
Powers J. 2007. Introduction to Tibetan Buddhism. Ithaca – Nowy Jork.
Slezkine Y. 1993. Savage Siberians or Unorthodox Russians? The Missionary Dilemma in Siberia. W Between Heaven and Hell: The Myth of Siberia in Russian Culture, red. G. Diment, Y. Slezkine. Nowy Jork.
Скрынникова T. 1988. Ламаистская церковь и государство. Внешняя Монголия. ХVI — начало ХХ века. Ułan Ude.
Скрынникова T. 2003. Традиционная культура и буддизм в самоидентификации бурят. W Религия и идентичность России, red. М.Т. Степанянц. Moskwa.
Шаглахаев Д. 2003. Прошлое и настоящие Хойморского Дацана, Ułan Ude.
Turner V. 1977. Frame, Flow and Reflection: Ritual and Drama as Public Liminality. W Performance in postmodern culture, red. M. Benamou, Ch. Caramello. Wisconsin–Milwaukee.