2013, Nr 2 (5), Genealogie kultury

---

Henryk Mamzer
René Girarda mimetyczna rywalizacja: oksymoron czy postawa hybrydyczna

Pobierz wersję elektroniczną

Słowa kluczowe: René Girard, mimesis, hybrydyzacja, rywalizacja mimetyczna współistnienie przeciwieństw.

Abstrakt:
Rywalizacja mimetyczna to, wbrew pozorom, nie oksymoron, jak to wydaje się z perspektywy nowożytnego badacza, lecz postawa hybrydyczna, oznaczająca naśladowanie mimesis, inaczej mówiąc: utożsamianie się naśladującego z naśladowanym. Pozostaje w ścisłym związku z tzw. mimesis przywłaszczania, przekształcającą się zdaniem René Girarda w czysty antagonizm. Pojawiająca się w związku z tym postawa agoniczna: współzawodnictwo, konkurencja staje się z jednej strony źródłem przemocy, z drugiej zaś źródłem doskonalenia czy wręcz autokreacji. Wyraża charakterystyczny dla społeczeństw o kulturze magicznej sposób myślenia, przejawiający się w antynomii wyobrażeń, przeciwstawnych sobie postaw łączących się w jedną całość. Najczytelniej problem daje się zilustrować dwujednią znaną w świecie wyobrażeń antycznych, zwłaszcza starożytnych Greków. Szczególną uwagę zwraca tu Heraklitejskie „współistnienie przeciwieństw”, zawierające w sobie dwie opozycyjne postawy, z których hybryzm oznaczał naruszenie od dawna ustalonych norm moralnych, etycznych, religijnych – słowem: norm kulturowych, tworząc opozycję wobec wszystkiego, co pozytywne, obowiązujące. Zapewniało ono poczucie równowagi stabilizacji i bezpieczeństwa w obrębie wspólnoty kulturowej.

Informacje o autorze:
MAMZER HENRYK – archeolog; profesor nadzwyczajny Polskiej Akademii Nauk; kierownik Ośrodka Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu.