2013, Nr 2 (5), Genealogie kultury

---

Anna Urbańsak-Szymoszyn
Mimesis i przemoc u podstaw Girardowskiej teorii kształtowania się zjawisk kulturowo-społecznych

Pobierz wersję elektroniczną

Słowa kluczowe: René Girard, mimesis, kryzys mimetyczny, kozioł ofiarny, przemoc, rytuał ofiarniczy

Abstrakt:
W artykule przeanalizowano podejście René Girarda do pojęcia mimesis i zjawisk kulturowych opartych na zjawiskach mimetycznych. Na podstawie jego publikacji uporządkowano wielopłaszczyznowe i niekiedy wielorakie rozumienie przez Girarda zjawiska mimesis oraz traktowanie go jako jednego z najważniejszych fundamentów działań kulturowo-społecznych. Na początku streszczono opinie naukowców dotyczące Girarda i jego teorii. Następnie przeanalizowano pojęcia występujące w jego pismach: imitatywność, mimesis, pożądliwość, trójkąt mimetyczny, odróżnorodnienie, scandalon, model-rywal, hubris, układ bliźniaczy, mimesis rywalizacji, mimesis antagonistyczna, mimesis tłumu, mimesis pojednawcza, kryzys mimetyczny. W drugiej części artykułu przeanalizowano rolę mimesis w rozpadzie grupy społecznej i ścisłe z tym powiązanie stereotypów prześladowczych i kozła ofiarnego. Podkreślono związek mimesis z kulturą i religią, w tym z systemem zakazów (tabu), oraz rolę, jaką pełni zjawisko sakralizacji ofiary. Artykuł kończy się wypunktowaniem kilku wspomnianych przez Girarda form zabezpieczenia społecznego przed kryzysem mimetycznym: system sądowniczy, mitologia, normy, zakazy oraz rytuały, w tym ofiarniczy, a także opętanie rytualne i obrzędowe użycie masek.

Informacje o autorze:
URBAŃSKA-SZYMOSZYN ANNA – etnolog, teolog, adiunkt w Ośrodku Etnologii i Antropologii Współczesności Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu.