ISSN 2084–1418
The paper edition of the Anthropology of History Yearbook is the definitive version
2017, No. (10), Anthropology – Folklore – History
Andrzej Piotr Kowalski
The Anthropology of the Aboriginal Gothic Culture. The Funerary Customs
PDF version
Keywords: Goths, Wielbark culture, Gothic vocabulary, Gothic funerary rituals, Germanic images of death, Gothic eschatology
Abstract: The article deals with the oldest Goth images of death and funerary rituals. Apart from the archaeological sources connected with the Wielbark culture of the Roman period, their important documentation is also made by some relics of the Gothic language. Using a comparative approach, some discussions and ethnologic commentaries were provided for the following Gothic terms: death and dead people (maurþrjan: to kill, to murder; ga-swiltan: to die; diwan: to die; dauþs: dead; naus: a body, a corpse); ritual accessories and actions (ƕilftrjom: a bed of the dead; gaunoþus, hiufan, flokan: mourning over the dead; starua: funerary feast; ga-nawistron: to bury the dead); sepulchral objects (hlaiw; hlaiwasnōs: a tomb in a form of a cavity in the ground, a sepulchral cave; aurahjōn/s; aurahi: an embankment, a clay layer forming a barrow, a tomb); witches - necromancers, probably responsible for disassembling remains of the dead (halirunna: a witch practicing witchcraft over tombs). Moreover, the reasons for the Wielbark culture taboo that forbade to put weapons and working tools into the tombs were discussed. What makes the equipment of the Wielbark culture toms is mainly jewellery made of noble metals. The names of Gothic finery refer to the image of a snake, an underground reptile, that is associated with tombs and death in the mythology and poetic phasing. Shapes of the finery discovered by archaeologists (bracelets, finger rings, some hairgrips) resemble the snake. Gothic funerary customs relate to old Indo-European rites, e.g.: the image of paradise as a pasture for the dead; however, they also include Germanic and Celtic topics, e.g.: a journey of the dead to ‘the other world’ on a boat or a cart. In the Bible translated by Ulfilas, there are no images of hell, punishment for the guilt, nor the idea of resurrection, which proves that the Goths did not have their analogies to the eschatological ideas of Christianity.
About Author:
ANDRZEJ PIOTR KOWALSKI - philosopher, cultural anthropologist, full professor at the Institute of Archaeology and Ethnology at the University of Gdańsk. E-mail: andrzej.kowalski[at]ug.edu.pl
References
Balg, Gerhard Hubert. 1887. A Comparative Glossary of the Gothic Language with the especial Reference to English and German. New York: Westermann & Co.
Baron, Justyna. 2008. „Przedstawienia wozów w kontekście rytów przejścia.” W Sztuka pradziejowa i wczesnośredniowieczna jako źródło historyczne, red. B. Gediga, W. Piotrowski, 199–209. Biskupin, Wrocław: Muzeum w Biskupinie, IAiE PAN.
Beekes, Robert Stephen Paul. 2010. Etymological Dictionary of Greek. Leiden, Boston: Brill.
Bierbrauer Volker. 1994. „Archäologie und Geschichte der Goten vom 1.-7. Jahrhundert. Versuch einer Bilanz.” Frühmittelalterische Studien 28: 51–171.
Boer, Richard Constant. 1922. Die Edda mit historisch-kritischem Commentar, Bd. 1. Haarlem: H.D. Tjeenk Willink & Zoon.
Bosworth, Joseph, i Thomas Northcote Toller. 1921. An Anglo-Saxon Dictionary. Oxford: Clarendon Press.
Casaretto, Antje. 2004. Nominale Wortbildung der gotishen Sprache, Heidelberg: Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung.
Cieśliński, Adam, i Andrzej Kasprzak. 2006. „Cmentarzysko w Nowym Łowiczu w świetle najnowszych badań. Kurhan 29.” W Goci i ich sąsiedzi na Pomorzu, red. W. Nowakowski, 107–121. Koszalin: Muzeum w Koszalinie, Instytut Archeologii UW, Zakład Archeologii UG.
Christiansen, Arne Søby. 2002. Cassiodorus, Jordanes and the History of the Goths. Studies in a Migration Myth. Copenhagen: Museum Tusculanum Press.
Cook, Albert Stanburrough. 1911. A Concordance to Beowulf. Halle: Max Niemeyer.
Černych, Pavel Jakovlevič. 1999. Istoriko – etimologičeskij slovar’ sovremennogo russkogo jazyka, t. I. Moskva: Izdatelstvo „Russkij jazyk”.
Diefenbach, Lorenz. 1851. Vergleichendes Wörterbuch der Gothischen Sprache, Bd. 1. Frankfurt am Main: Verlag von Joseph Baer.
Edda Poetycka. 1986, przeł. A. Załuska-Strömberg, Wrocław: Ossolineum.
Edelman, Dżoy Josifovna. 2015. Etimologičeskij slovar’ iranskich jazykov. T. 5. Moskva: Nauka – Vostočnaja Literatura.
Feist, Siegmund. 1939. Vergleichendes Wörterbuch der Gothischen Sprache. Leiden: Brill.
Fisher, Charles Dennis. 1906. Annales ab excessu divi Augusti. Cornelius Tacitus. Oxford: Clarendon Press.
Gabelenz, Hans Connon De, i Julius Loebe. 1843. Ulfilas. Veteris et Novi Tetamenti Versionis Gothicae, vol. I. Lipsiae: F.A. Brockhaus.
Gamkrelidze, Tamaz Valerianovič, i Viaceslav Vsevolodovič Ivanov. 1984. Indoevropejskij jazyk i indoevropejcy. T 1. Tbilisi: Izdatelstvo Tbilisskogo Universiteta.
Ganina, Natalija Aleksandrovna. 2001. Gotskaja jazyčeskaja leksika. Moskva: Izdatelstvo Moskovskogo Universiteta.
2011. Krymsko-gotskij jazyk, Sankt-Petersburg: Aleteja.
2013. „Relikty gotskoj apellativnoj leksiki v latinskich pamjatnikach.” Voprosy Jazykoznanija 5: 143–154.
Gindin, Leonid Aleksandrovič. 1990. „Obrjad pogrebenija Attily (Iord. XLIX, 256–258) i „trizna” Olgi po Igorju (PVL, 6453 g.).” Sovetskoe Slavjanovedenije 2: 65–67.
Grabarczyk, Tadeusz. 1997. Kultura wielbarska na Pojezierzach Krajeńskim i Kaszubskim, Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Heather, Peter. 1996. The Goths. Oxford: Wiley Blackwell.
1999. The Visigoths from the Migration Period to the Seventh Century: An Ethographic Perspective. San Marino: The Boydell Press.
Heinertz, Nils Otto. 1932. „Gotische Etymologien”, Indogermanische Forschungen 50: 109–120.
Helm, Karl. 1937. Altgermanische Religionsgeschichte. Bd. II. Die nachrömische Zeit. 1. Die Ostgermanen. Heidelberg: Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung.
Hock, Wolfgang, red. 2015. Altlitauisches etymologisches Wörterbuch. Studien zur historisch-vergleichenden Sprachwissenschaft 7. T. 2. Hamburg: Baar-Verlag.
Holthausen, Ferdinand. 1967. Altsächsisches Wörterbuch. Köln, Graz: Böhlau Verlag.
Hussey, Robertus. 1860. Hermeios Sozomenos, Ecclesiastica Historia. Oxonii: E Typographeo Academico.
Iordan. 1960. O proischoždenii i dejaniach getov. Getica. Przeł. E. Cz. Skržinskaja. Moskva: Izdatelstvo Vostočnoj Literatury.
Jente, Richard. 1921. Die mythologischen Ausdrücke im altenglischen Wortschatz. Eine kulturgeschichtlich - etymologische Untersuchung. Heidelberg: Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung.
Kasjodor i Jordanes, Historia gocka czyli scytyjska Europa.1984. Przeł. J. Zwolski. Lublin: KUL.
Kempiński, Andrzej Maria. 2009. Ilustrowany leksykon mitologii wikingów. Poznań: Wydawnictwo KURPISZ.
Kmieciński, Jerzy. 1962. Zagadnienie tzw. kultury gocko-gepidzkiej na Pomorzu Wschodnim w okresie wczesnorzymskim. Łódź: ŁTN.
Kokowski, Andrzej. 1987. „Zagadnienie kręgów kamiennych w środkowej strefie Pojezierza Pomorskiego”, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 8: 62–79.
1991. Lubelszczyzna w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
1995. Grupa masłomęcka. Z badań nad przemianami kultury Gotów w młodszym okresie rzymskim. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
2005. Starożytna Polska. Od trzeciego stulecia przed narodzinami Chrystusa do schyłku starożytności. Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
2007. Goci od Skandzy do Campi Gothorum (od Skandynawii do Półwyspu Iberyjskiego). Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
Kolendo, Jerzy. 2008. Komentarz do tekstu Germania Tacyta. Publiusz Korneliusz Tacyt Germania. Przeł. T. Płóciennik, wstęp i komentarz J. Kolendo, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kontny, Bartosz. 2006. „Breves gladii et rotunda scuta. Uwagi na temat uzbrojenia Gotów na marginesie przekazu Tacyta.” W Goci i ich sąsiedzi na Pomorzu, red. W. Nowakowski 195–221. Koszalin: Muzeum w Koszalinie, Instytut Archeologii UW, Zakład Archeologii UG.
Kowalski, Andrzej Piotr. 2014. „Germańskie tabu. Obecność ozdób i brak broni w pochówkach gockich.” Rocznik Antropologii Historii 1(6): 171–178.
2014a. Antropologia zamierzchłych znaczeń. Toruń: PTH.
Kroonen, Guus. 2013. Etymological Dictionary of Proto-Germanic. Leiden, Boston: Brill.
Kwapiński, Marian. 1993. „Wozy w kulturze pomorskiej.” Pomorania Antiqua 15: 1–28.
Lehmann, Winfred Philip. 1986. A Gothic Etymological Dictionary. Leiden: Brill.
Levitskij, V. V. 2010. Etimologičeskij slovar’ germanskich jazykov. T. 1. Vinnica: Nova Kniga.
Looijenga, Jantina Helena. 1997. Runes around the North Sea and on the Coninent AD 150–700; Text and Context, Groningen: Proefschrift Rijksuniversiteit van Groningen.
Machajewski, Henryk. 2006. „Pomorze Środkowe w okresie rzymskim i we wczesnej fazie okresu wędrówek ludów.” W Goci i ich sąsiedzi na Pomorzu, red. W. Nowakowski, 35–63. Koszalin: Muzeum w Koszalinie, Instytut Archeologii UW, Zakład Archeologii UG.
Martynov, Viktor Vladimirovič. 1963. Slavjano-germanskoe leksičeskoe vzajmodejstvie drevnejšej pory. Minsk: Izdatelstvo „Nauka”.
Massmann, Hans Ferdinad. 1857. Ulfilas. Die heiligen Schriften alten und neuen Bundes in gothischer Sprache. Stuttgart: S. G. Liesching Verlag.
Meineke, Eckhard. 1998. „Grab und Grabbrauch”, Reallexikon der Germanischen Altertumskunde 12: 491–492. Berlin, New York: Walter de Gruyter.
Much, Rudolf. 1937. Die Germania des Tacitus. Heidelberg: Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung.
Netunaeva, Irina Michailovna. 2007. Chrestomatija po gotskomu jazyku. Učebnoe posobije. Archangelsk: Izdatelstvo AΓΤΥ.
Nodrgren, Ingemar. 2004. The Well Spring of the Goths. About the Gothic Peoples in the Nordic Countries and on the Continent. New York: iUniverse, Inc.
Orel, Vladimir. 2003. A Handbook of Germanic Etymology. Leiden: Brill.
Ossowski, Waldemar. 2010. Przemiany w szkutnictwie rzecznym w Polsce. Studium archeologiczne. Gdańsk: Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku.
Plezia, Stanisław. 1952. Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian, cz. I (do VIII wieku). Poznań, Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Pronk-Tiethoff, Saskia. 2013. The Germanic Loanwords in Proto-Slavic, Amsterdam, New York: Rodopi.
Puhvel, Jaan. 1969. „Meadow of the Otherworld” in Indo-European Tradition.” Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung 83/1: 64–69.
Rives, J. B. 1999. Tacitus Germania. Oxford: Clarendon Press.
Rix, Helmut. 2001. Lexikon der indogermanischen Verben. Wiesbaden: Dr Ludwig Reichert Verlag.
Scardigli, Piergiuseppe. 1964. Lingua e storia dei Goti. Firenze: G. C. Sansoni Editore.
1994. Der Weg zur deutschen Sprache. Von den indogermanischen biz zur Merowingerzeit. Bern: Peter Lang AG.
Sedgefield, Walter John. 1913. Beowulf. Manchester: University Press.
Seebold, Ewald. 1970. Vergleichendes und etymologisches Wörterbuch der germanischen starken Verben. The Hague. Paris: Mouton.
2008. Chronologisches Wörterbuch des deutschen Wortschatzes. Bd. II. Berlin, New York: Walter De Gruyter.
Skóra, Karolina. 2008. „Z czym wędrowano w zaświaty? O niemilitarnym wyposażeniu grobowym wojowników wielbarskich.” W Nie tylko broń. Niemilitarne wyposażenie wojowników w starożytności i średniowieczu, red. W. Świętosławski. 7–26. Acta Archaeologica Lodziensia 54.
2015. Struktura społeczna ludności kultury wielbarskiej. Łódź: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Słownik staropolski. 1981. T. 8, z. 6 (53). Wrocław: Ossolineum.
Słupecki, Leszek Paweł. 2017. „Scyld Scæfing, czyli tam i z powrotem. Pochówki łodziowe i idea reinkarnacji.” Gemma Gemmarum. Studia dedykowane Profesor Hannie Kočce-Krenz, cz.I. red. A. Różnański. 365–378. Poznań: PTPN.
Splett, Jochen. 1993. Althochdeutsches Wörterbuch, Bd. I/1. Berlin, New York: Walter De Gruyter.
Stang, Christian Schweigaard. 1972. Lexikalische Sonderübereinstimmungen zwischen Slavischen, Baltischen und Germanischen. Oslo: Universitetsforlaget.
Streitberg Wilhelm. 1919. Die Gotische Bibel. Heidelberg: Carl Winter’s Universitätsbuchhandlung.
Strzelczyk, Jerzy. 2015. Goci. Rzeczywistość i legenda. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Szemerényi, Oswald. 1962. „Principles of Etymological Research in the Indo-European Languages.” II Fachtagung für indogermanische und allgemeine Sprachwissenschaft. 175–212. Innsbruck: Sprachwissenschaftliche Institut der Leopold-Franzens-Universität.
Szczepański, Seweryn. 2014. „Od Homera do Wulfstana – wyścigi jako motyw honorowania zmarłych u ludów indoeuropejskich (i czy tylko zmarłych?).” Komunikaty Mazursko-Warmińskie 3: 315–326.
Ščukin, Mark Borisovič. 2005. Gotskij put’. Goty, Rim i černjachovskaja kultura, Sankt Peterburg: Idatelstvo Gosudarstvennogo Universiteta.
Ščukin, Mark Borisovič, i Michail Michailovič Kazanski, Oleg Sharov. 2006. Des les Goths aux Huns: Le nord de la Mer Noire aus Bas-empire et à l’époque des grandes migrations, BAR International Series 1535. Oxford: J. and E. Hedges Ltd.
Tempelmann-Mączyńska, Magdalena. 1992. „Specyficzne pochówki” kultury wielbarskiej.” Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 16: 191–199.
Tiefenbach, Heinrich. 2010. Altsächsisches Handwörterbuch. Berlin, New York: Walter De Gruyter.
Toporova, Tatjana Vladimirovna. 1994. Semantičeskaja struktura drevnegermanskoj modeli mira, Moskva: RADIKS.
Vaan, Michiel De. 2008. Etymological Dictionary of Latin and other Italic Languages. Leiden: Brill.
Vasmer, Max. 1987. Etimologičeskij slovar’ russkogo jazyka. T. 3. Moskva: Progress.
Vries, Jan De. 1956. Altgermanische Religionsgeschichte. Bd. I. Berlin: Walter de Gruyter & Co.
2000. Altnordisches etymologisches Wörterbuch. Leiden: Brill.
Walenta, Krzysztof. 1980. „Obrządek pogrzebowy na Pomorzu w okresie późnolateńskim i rzymskim.” Archaeologia Baltica V. Łódź: Katedra Archeologii UŁ.
1992. „Przyczynek do genezy wielbarskich cmentarzysk kurhanowych z kręgami kamiennymi.” Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 16: 169–177.
Wesche, Heintich. 1940. Der althochdeutsche Wortschatz im Gebiete des Zaubers und Weissagung. Halle (Saale): Max Niemeyer Verlag.
Witczak, Krzysztof Tomasz, i Andrzej Piotr Kowalski. 2002. „Rytuał ciałopalenia w kontekście indoeuropejskich wyobrażeń na temat śmierci.” Popiół i kość: Funeralia Lednickie 4: 59–74, red. J. Wrzesiński. Sobótka, Wrocław: SNAP.
Wolfram, Herwig. 2003. Historia Gotów. Przeł. R. Darda, I. Dębek, K. Berger. Warszawa, Gdańsk: Wydawnictwo Marabut,.
2006. „Origio et Religio. Ethnic Traditions and Litarature in Early Medieval Texts”. W From Roman Provinces to Medieval Kingdoms, ed. Th., F., X. Noble. 57–74. London, New York: Routledge.
Wołągiewicz, Ryszard. 1981. „Kultury oksywska i wielbarska.” W Prahistoria ziem polskich, t. V, red. J. Wielowiejski. 135–190. Wrocław: Ossolineum.
1986. „Die Goten im Bereich der Wielbark-Kultur.” Peregrinatio Gothica, Archaeologia Baltica, 84/85: 63–98. Łódź.
Zinkovskaja, Irina Vladimirovna. 2010. Korolestvo Ermanaricha v istorii vostočnoj Evropy IV veka. Voronež: Voronežskij, Gosudarstvennyj Universitet.
Zoëga, Geir Tómasson. 1967. A Concise Dictionary of Old Icelandic. Oxford: Clarendon Press.